Prof. Dr. Osman Bektaş, Doğu, Güneydoğu, İç Anadolu ve Akdeniz bölgesinde birçok vilayette, saat 04.17’de Kahramanmaraş merkezli Richter ölçeğine nazaran 7.7 büyüklüğünde meydana gelen zelzeleye ait ikazlarda bulunmuştu… Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesinde 7.6 büyüklüğünde yeni bir sarsıntı daha meydana geldi.
‘BU ZELZELE TESADÜF DEĞİL’
Depremin cumhuriyet tarihinin en büyük ikinci zelzelesi olduğunu belirten Prof. Dr. Bektaş,
şöyle konuştu:
*Türkiye’nin yaşadığı ikinci büyük bir sarsıntı. Artık bu zelzele tesadüf değil. Bu sarsıntı bilim dünyasında beklenen bir sarsıntıydı; Doğu Anadolu fayı üzerinde. 1960’lı yıllardan itibaren Doğu Anadolu’dan güneye hakikat bir sismik göç, bir zelzele güç göçü vardı.
*Şöyle ki, Doğu Anadolu’nun depremselliğini denetim eden 3 tane ana fay var. Bunlardan bir tanesi Kuzey Anadolu fayı, oburu Doğu Anadolu fayı, başkası de Güneydoğu Anadolu bindirme fayı.
*Şimdi bu 3 fay üzerinde 1960’lı yıllarda Varto’da başlayan depremsellik Güneye hakikat, Kuzey Anadolu fayı üzerinden, Doğu Anadolu fayında oradan bindirme fayına ve tekrar Doğu Anadolu fayında geçiyor. Son 57 yıl içerisinde yaşanan beşinci büyük bir sarsıntı.
‘DEPREM ETRAF VİLAYETLERDEKİ FAYLARI TETİKLEYECEK’
*Bölgenin Doğu Anadolu fayının daha güneyinde İskenderun’a gerçek uzanan kısmında aslında 1500 yılından beri bir depremsel suskunluk, bir sismik boşluk vardı.
*Dolayısıyla burada zelzelesi beklemek çok olağandı. Hakikaten bu türlü bir sarsıntı gelişti ve birebir vakitte bu bölge bu 3 fayın Doğu Anadolu fayının, Malatya fayının ve bindirme fayının birleştiği bir yerde deformasyon hayli yüksek ve kırılma gerçekleşti.
*Ancak 7.7’lik bir sarsıntı gücü odak noktasından etrafa yayılıyor. Eşit formda her tarafa kuzeye, güneye, doğuya batıya yayılıyor lakin jeolojik yapıya kayaç yapısına bağlı olarak natürel etraf vilayetlerden farklı yıkımlara sebebiyet veriyor.
*Depremin gücü tek başına yıkıma sebebiyet vermiyor. Tabanın özelliği de buna neden oluyor ki gerçekten görüyoruz felaketlerde. İki bina ayakta duruyor, üçüncü bina yıkılmış ya yerdendir yahut da yapı hatasındandır.
*Netice olarak bu zelzele yüzeyde yıkıcılığa sebebiyet verdiği üzere yer altında da güç dağılımına sebebiyet verecek ve etraf vilayetlerdeki fayları tetikleyecek.
*Bu tetikleme birtakım faylarda olabilecek olan sarsıntısı öne alacak yahut da olabilecek olan sarsıntısı de erteleyecek. Bu, gelen zelzele dalgalarının fayla olan bağlantısına bağlı.
‘BİRİNCİ SARSINTININ YIKMADIĞINI İKİNCİ SARSINTI YIKABİLİR’
Depremde meskenlerde yıkım tehlikesinin de olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Bektaş, şunları söyledi:
*Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz; Türkiye’de yaşanan ikinci en büyük zelzele maalesef Türkiye’nin yapı stoku açısından en zayıf olan bölgesini vurmuştur.
*Birinci şok yıkıma uğratmıştır lakin birtakım yerleri yıkamamıştır. Bu demek değildir ki o binalar yıkılmayacak.
*Özellikle ikinci şok yani 6 büyüklüğündeki ikinci şok, daha sonra yaşanacak beşlik dörtlük zelzelelerle birinci şokta yıkılmayan sarsıntılar, ikinci şokta, üçüncü şokta, küçük şoklar da yıkılabilir.
*Zaman içerisinde 7 büyüklüğündeki zelzeleler vakit 6-5-4 ölçeğinde olacak. Fakat yıkılma özellikleri daha da artacak. Birinci zelzelenin yıkamadığını ikinci zelzele yıkabilir.
*O bakımdan vatandaşların kırık çatlak varsa meskenlerinde kesinlikle suretle bir uzmana istişareli yahut meskenlere girmemeli yahut önlem almalı.
*Bu cins sarsıntıları kestirim etmek yahut yerini vaktini varsayım etmekten daha değerlisi yapı stokunu 7’den büyük sarsıntılara sağlam hale getirmek gerekir.