Dünya gazetesinden Naki Bakır, milyonluk hesapların sayısında yaşanan artışa dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
İşte Bakır’ın yazısı:
Türk Lirası’ndaki süratli kıymet kaybı paralelinde ticaret ve genel ekonomik hayatta gelir, harcama ve getiri bazında mali süreç fiyatlarının rakamsal olarak büyümesi, süratle “enflasyon milyonerleri” üretiyor.
Bu trende bağlı olarak bankalardaki milyonluk hesapların sayısında yaşanan patlama ile adeta “milyoner enflasyonu” yaşanıyor. Türk bankacılık sistemindeki TL mevduat, döviz tevdiat hesabı ve değerli maden depo hesaplarının toplamından oluşan mevduat ve iştirak hesaplarının toplam hacmi içinde 1 milyon TL ve daha yüksek fiyattaki hesapların sayısı haziran sonu prestijiyle 1 milyon 145 bin 765 adetle rekor seviyeye ulaştı.
Söz konusu hesapların sayısı son altı ayda 295 bin 875, son bir yılda ise 473 bin 851 arttı. Haziran sonu prestijiyle Türk bankacılık sistemindeki tüm mevduat ve iştirak hesaplarının sayısı 161 milyon 224 bin 759 olurken, fiyatı 1 milyon TL ve üzerinde olan hesaplar toplam sayının yüzde 0,7’sini oluşturdu.
Aynı tarih prestijiyle 11 trilyon 650,5 milyar lira olan toplam mevduat hacminin ise 8 trilyon 328,5 milyar lira ile yüzde 71,5’ini 1 milyon TL ve üzeri hesaplardaki meblağ oluşturdu. Kelam konusu hesaplar Haziran 2022’de bankalardaki tüm mevduat hesaplarının sayı olarak yüzde 0,5’ini, fiyat olarak da yüzde 66,1’i; 2022 sonu prestijiyle da toplam sayısının yüzde 0,55’ini, mevduat hacminin yüzde 69,7’sini oluşturuyordu.
Son bir yılda bankalardaki toplam mevduat hesabı sayısı yüzde 15,1 artarken, 1 milyon lira ve daha yüksek dengeli hesap sayısındaki artış ise yüzde 70,5’e seviyesinde gerçekleşti. Toplam mevduat hacminin yüzde 71,4 genişlediği bu devirde, 1 milyon TL ve daha yüksek dengeli hesapların toplam hacminde yüzde 85,5 büyüme yaşandı.
1 MİLYONDAN FAZLASI YERLEŞİKLERE AİT
Haziran sonu prestijiyle “milyonluk” hesapların 1 milyon 15 bin 705’i Türkiye’de yerleşiklere ilişkin. Bu hesaplardaki meblağ, 7 trilyon 634 milyar lira ile tıpkı tarihte 10 trilyon 765,8 milyar lira olan toplam yurt içi mevduatın yüzde 70,9’unu; tekrar bu tarih prestijiyle bankalardaki toplam mevduatın ise yüzde 65,5’ini oluşturuyor. Yurt içi yerleşiklere ilişkin 1 milyon TL ve üzeri hesaplardaki mevduatın 3 trilyon 496,7 milyarı gerçek şahıslara, 418 milyarı resmi kuruluşlara, 3 trilyon 719,3 milyar liralık kısmı ise ticari ve öteki kuruluşlara ilişkin.
YABANCILARIN DA VAR
1 milyon TL ve üzerindeki hesapların haziran sonu prestijiyle 130 bin 60 adedi ise yurt dışında yerleşiklere ilişkin bulunuyor. Kelam konusu hesaplardaki toplam mevduat hacmi 694,5 milyar lira. Bu da yurt dışı yerleşiklere ilişkin toplam mevduatın yüzde 78,5’ini oluşturuyor. Yurt dışında yerleşiklere ilişkin 1 milyon ve üstü hesaplardaki paranın 529,6 milyarı gerçek kişi yabancılara, 165 milyarı ise yabancı ticari ve başka kuruluşlara ilişkin bulunuyor.
500, 1000 TL BANKNOTLAR ÇIKACAK MI?
Öte yandan nakdî genişlemenin sonucu olarak paranın kıymet yitirmesi, buna bağlı olarak mali süreçlerin rakamsal olarak büyümesi, iktisatta kullanılan banknot kıymetlerinin de değişmesi gereksinimini beraberinde getiriyor. Rakamsal büyüme sonucu nakdî süreçlerde kullanılan banknot ölçüsündeki sayısal artış, şu an en büyüğü 200 TL kıymetli olan banknotlara 500 ve 1000 TL’lik olan yeni paraların deverana sokulması beklentisini doğurdu.
Ancak Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan, bu tezlere cevap verirken, şu an için daha yüksek kıymetli banknotları düşünmediklerini ve odaklarının enflasyonla çaba olduğunu belirtti. Nakdî sıkılaştırma doğrultusunda kredi genişlemesinin önüne geçeceklerini söz eden Erkan, 450-500 milyar liralık bir parayı piyasadan çekeceklerini de söyledi.
ENFLASYON MİLYONERLERİ = MİLYONER ENFLASYONU
Uzmanlar, bankalardaki milyonluk hesap sayısındaki patlamanın, geçtiğimiz periyotta yaşanan yüksek enflasyon ve kurdaki yükseliş sonucu TL’nin çok kıymet yitirmesi, buna karşılık başta mevduata uygulanan yüksek faizler olmak üzere finansal varlık fiyatlarındaki artış, gayrimenkul rantlarındaki büyüme ve kredi genişlemesi üzere faktörlerden kaynaklandığını belirtiyor.
Pandemide başlayan ve son seçim öncesi tepeye çıkan mali genişlemenin, piyasada bollaşan paranın değersizleşmesine yol açtığı; gelir, harcama, getiri kalemlerindeki rakamsal büyümenin mali süreçleri fiktif biçimde büyüterek 6 sıfırlı fiyatları kâğıt üzerinde artırdığı vurgulanıyor. Milyoner sayısındaki artışın tıpkı oranda zenginleşme manasına gelmediğine işaret ediliyor. Lakin aşikâr bir kesitin de bu süreçte elde ettiği orantısız rant ve getirilerle varlıklarını büyüttüğü, ülkede açlık ve yoksulluk sonu daima yükselirken bu durumun gelir dağılımında bozulmaya işaret ettiği vurgulanıyor.