Pandeminin gözdesi havayolu nakliyatı azalan talep ve artan kapasiteyle cazibesini yitirirken, kimi yükler navlunun sert düşüğü denizyoluna kayıyor. Öte yandan, denizden sonra havada da sefer iptalleri hızlandı.
Ekonomi gazetesinden Aysel Yücel’in haberine nazaran global iktisattaki daralma, milletlerarası lojistikte taşıma modları ortasındaki istikrarları değiştirdi. Pandemi devrinde deniz ve karayolu nakliyeciliğinde yaşanan meseleler nedeniyle yüksek maliyetlere karşın cazip bir taşıma modu haline gelen havayolu nakliyatında, işler zıdda döndü.
Bir yandan tüketici elektroniği başta olmak üzere gönderi talebinde keskin düşüşler yaşanırken, öbür yandan yolcu uçaklarının sayısının artmasıyla hava kargoda kapasite fazlalığı oluştu. Öte yandan, konteyner navlunundaki daha sert düşüşlerin yaşanması da kimi yükler için gemi nakliyatını tekrar cazip hale getirdi. Talepteki azalma nedeniyle birtakım havayolu şirketleri charter seferlerini iptal ediyor.
Hava kargo, yüklü olarak bilgisayar, otomotiv modülleri, cep telefonu üzere yüksek pahalı kargolar, küçük ölçülü kargolar ve acil teslimatı olan yükler için tercih ediliyor. Pandemi devrinde yüksek karlılıklara ulaşan hava kargo nakliyeciliği, global iktisattaki daralma ile süratli düşüşe geçti.
Hava kargoda genel sevkiyat hacimleri, Aralık 2022’de bir evvelki yılın birebir ayına nazaran, yüzde 8 düştü. Zira geçen yıl tedarik zincirinde yaşanan kırılmalar nedeniyle talep alışılmadık bir formda güçlüydü. Navlun tahlil şirketi Xeneta’ya nazaran düşüş pandemi öncesi periyoda nazaran yüzde 13’ler düzeyinde.
Küresel hava kargo hacimleri arka arda 10 aydır düşüş yaşıyor. Satın Alma Yöneticileri Endeksi’ne nazaran, global ihracat siparişleri yavaşlamaya devam ediyor. Bu da kargodaki düşüşün devem edeceğine işaret ediyor.
Doluluk %57’ye indi
Xeneta’nın bilgilerine nazaran, Aralık 2022’de uçakların doluluğu evvelki yıla nazaran yedi puan düşerek yüzde 57’ye düzeyine geldi. Milletlerarası Hava Nakliyatı Birliği’nin (IATA) dataları de hava kargo için negatif trend çizgisini doğruluyor. Yalnızca üyelerden aldığı sayıları değerlendirdiği ve farklı bir metod kullandığı için son olarak Kasım 2022 bilgilerini açıkladı. Geçtiğimiz günlerde yapılan açıklamaya nazaran, hava kargo trafiğinin kasım ayındayıllık bazda yüzde 13,7 düştü.
Navlun yüzde 35 düştü Azalan talep paralelinde hava kargo navlunu süratli düşüşe geçti. Uzmanlar spot piyasada navlunun pandemideki doruğundan yaklaşık yüzde 35 daha düşük olduğunu belirtiyor.
Tüketici elektroniği gönderilerindeki düşüş de hava kargoya ağır darbe vurdu. Teknoloji sanayisini takip eden International Veri Corp.’un ön sonuçlarına nazaran, klasik bilgisayarlar için global sevkiyatlar, geçen yılın dördüncü çeyreğinde beklentilerin altına gerileme gösterdi, evvelki yıla nazaran yüzde 28,1 düşerek 67,2 milyon adede geriledi. Ayrıyeten, akıllı mesken aygıtları ve giyilebilir teknolojiye olan talebin de daralmasıyla akıllı telefon sevkiyatlarının 2022’de yüzde 11,5 azaldığı iddia ediliyor.
Yüksek pahaları ve tüketici beklentileri nedeniyle sıklıkla hava yoluyla sevk edilen bilgisayar ve öteki teknoloji eserlerine talep pandemi sırasında insanların toplumsal aralığa uymasıyla artmıştı. 2023 için PC görünümü aksiye döndü zira birden fazla kullanıcı nispeten yeni PC’lere sahip. 2023 yılında da bilgisayar talebinin düşük olacağı öngörülüyor. Analistler, bilgisayar talebinin fakat 2024’te tekrar artabileceğini söylüyor.
Konteyner navlunu tekrar düşüşe geçti
Konteyner navlun endeksi tekrar düşüşe geçti. 40 haftayı aşkın müddet üst üste düşüş yaşadıktan sonra birinci kere ocak ayı başında stabil kalan Drewry Dünya Konteyner Endeksi, tekrar düşüşe geçti. Drewry’nin son olarak yayınladığı rapora nazaran, 40’lık konteyner navlun endeksi 18 Ocak haftasında yüzde 3 düşerek, 2.078,90 dolara geriledi.
Olağan periyotta deniz trafiğinin hızlandığı Çin Yeni Yılı öncesi periyotta, bu yıl piyasadaki hareketlilik hudutlu kalmış, bu da yalnızca navlundaki düşüşün bir müddet durmasını sağlamıştı. 22 Ocak’ta başlayacak ve 10 gün sürecek olan Çin Yeni Yıl Tatili ile birlikte piyasanın tekrar düşe geçmesi bekleniyordu.
Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI) 25 günde %50 düştü
Küresel iktisadın öncü göstergelerinden biri olan Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index-BDI), bu hafta sert düştü. Konteynere nazaran son aylarda, görece daha az kayıp yaşayan ve inişli-çıkışlı bir seyir izleyen BDI, 21 Aralık’tan bu yana süratle düşüşe geçmişti.
21 Aralık’ta 1.735 puan olan BDI, üst üste düşüş yaşayarak dün 721 puana kadar geriledi. Böylelikle endeks pandemi devri içerisinde Mayıs 2020’de gördüğü 400 puanlık taban düzeye yaklaşmış oldu. Endeks, Ekim 2021’de son yılların en yüksek puanına ulaşarak, 5.700 puana yaklaşmıştı.